شهر حاجی آباد

حاجی‌آباد مركز شهرستان زرین‌دشت استان فارس است. این شهر جمعیتی بالغ بر ۱۸٫۳۴۶ نفر بر اساس آمار سال ۲۰۰۶ دارد.
آب و هوای این شهر گرم و خشك می باشد.
پیشینه این شهر به دوره های ساسانی بر می گردد و آثار باستانی ای از قبیل “تل سفیدك” در این شهر وجود دارد.
كنگو میوه خام درخت خرما میباشد كه در زبان محلی به این اسم نامیده میشود و نام رسمی آن خارك میباشد و سوغات اصلی زرین دشت خرما میباشد. زرین دشت علاوه بر شهر حاجی آباد دارای دو شهر به نامهای شهرپیر و دبیران بوده از لحاظ تقسیم بندی جغرافیایی دارای دو بخش مركزی و ایزدخواست تقسیم بندی میگردد. از دهستانهای اصلی این شهرستان خسویه و زیراب و شغل اكثریت مردم كشاورزی میباشد

پیشینه تاریخی حاجی آباد

شهر حاجی آبادانه با نام فعلی و «نه» با اجداد ساكنین كنونی سابقه ای بس طولانی داشته است كه حتی با وجود محل تل سفیدك و میل نقاره خانه در چاه سبز به دوران قبل از اسلام بر می گردد. نكته دیگری كه مورد پیشینه حاجی آباد باید متذكر شد وجود تپه های بكر و دست نخورده ای است كه در اطراف شهر می باشد كه می توانند جواب بسیاری از پژوهشگران را دل داشته باشند و هر از چند گاهی بر اثر خاك برداری بعضی نقاط به اشیاء و سفالینه هایی بر می خوریم كه بیانگر تمدن پیشین این شهر هستند. به عنوان مثال در جهت شرقی حاجی آباد سنگ چینه های منظم و شالوده های تخریب شده ای موجود است كه وجود یك شهر بزرگ به طول ۶ تا ۷ كیلومتر در دامنه كوه را به ما می نمایاند.
سینه به سینه منقول است كه این منطقه قبلأ از مراتع ایل شاهسون بوده است اما در حدود ۲۸۰ سال پیش فردی به نام «ملا ظهراب» فرزند میر محراب منسوب به تیره شیبانی از كدرویه «قطرویه» به صورت عشایر یا به روایتی به مأموریت از سوی حاكم وقت جهت سركوبی خواجه ذوالقدر از یاغیان قلعه مزایجان به این منطقه آمده است و ضمن درگیری موفق به شكست خواجه ذوالقدر گردیده و بر حاجی آباد استیلا می یابد.

موقعیت جغرافیایی حاجی‌آباد

شهر حاجی‌آباد در جنوب غربی فارس و در دامنه ارتفاعات كوه مور تاخی در انتهای رشته كوه زاگرس در جنوب شرقی استان فارس واقع شده است. این شهر در مختصات ۵۴ درجه و ۲۵ دقیقه طول شرقی و ۲درجه و۲۱ دقیقه عرض شمالی از نصف النهار گرینویج قرار دارد. ارفتاع متوسط شهر از سطح دریا ۱۱۰۰ متر و فاصله این شهر تا داراب ۷۲ كیلومتر و تا شیراز مركز استان ۳۳۷ كیلومتر است.

از نظر تقسیمات اقلیمی حاجی‌آباد دارای آب و هوای گرم و خشك بیابانی می‌باشد ولی با توجه به این، آب و هوای منطقه متغیر است به طوری كه دمای هوا در تابستان ۴۵ درجه سانتی گراد و در زمستان تا صفر درجه و نوسان می‌رسد. از نظر بارندگی این منطقه در شمار مناطق كم بارش قرار دارد و متوسط بارندگی سالیانه به حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌متر بوده كه این نزولات، بیشتر در فصل زمستان و مقدار كمی در فصل تابستان به صورت بارش‌های موسمی می‌باشد و اهالی به ندرت بارش برف را به چشم دیده‌اند.

رشته كوه‌های این منطقه ادامه رشته كوه زاگرس بوده و بلند ترین كوه منطقه، كوه گچ مزایجان و سیاه كوه حاجی‌آباد می‌باشد.

پوشش گیاهی دامنه‌ها به عدم قطع بی‌رویه آن در سال‌های اخیر احیاء شده است و درختانی چون كُنار و انجیر، بادام كوهی، بنه و درختچه‌هایی چون تنگز، كُره گز، بلك، گینه و گیاهان دیگری جهت مصرف دام به وفور یافت می‌شود. دراین كوه‌ها پرندگان گوناگونی از قبیل كبك، تیهو، كبوتر، كلكلاتی یا چكاوك و بلبل و جانورانی از قبیل گرگ، روباه، خرگوش، شغال و كفتار و حیواناتی چون قوچ، میش و بز كوهی البته به تعداد محدود به چشم می‌خورند.

عمده ترین محصولات این منطقه گندم، جو، خرما، پنبه و اندكی صیفی جات و تره بار می‌باشد. عمل كشاورزی به صورت دیمی و آبی همراه با كاشت و برداشت نیمه مكانیزه انجام می‌گردد و حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از مردم منطقه به این كار اشتغال دارند كه به علت ركود این ركود مهم، عدم وجود زمین مرغوب و آب كافی می‌توان دانست. در كنار كشاورزی، دامداری نیز شغل اندكی از ساكنین می‌باشد.

گیاهان این منطقه شامل از، آویشن، مروك، انغزه، پونه، بابونه، گرگاز، سرزردو، محك، گاوزبان كوهی، خارشتر، ونگو، گل ترشك و صمغهائی چون گیزه و سقز كه كاربردهایی در صنایع دارند می‌باشد.

از جمله چشمه‌های موجود در حاجی اباد می‌توان به چشمه نینه، راجونه، یاره و تنگ الحد نام برد كه آب آن به دشت یا بین دشت آن انتقال داده می‌شود كه هنوز بقایای موجود از چوی آب از جنس ساروج و استخرهای ذخیره آب و بندهای كوچك سنگی موجود است، همچنین وجود چند رشته قنات در قسمت‌های غربی وشرقی حاجی‌آباد امروزی كه هر دو منتهی به دو محل باستانی كه به تل سفیدك مشهور است می شده است كه به عنوان آثار زرتشتیان معروف است. آب قنات معروف به «سته» یا «سیته» در جنوب حاجی‌آباد هنوز جاری و مورد استفاده می‌باشد. از شواهد موجود می‌توان نتیجه گرفت كه از دامنه‌های سیاه كوه از گلوگاه تا حاجی طاهره در شرق شهرستان محلی مناسب برای سكونت برای سكونت بوده است. همچنین سدهای خاكی و سیمانی این منطقه به گردش طبیعت آن افزوده است.
مناطق گردشگری حاجی آباد

شهر حاجی آباد از نظر گردشگری هم مكان های تفریحی بسیاری برای بازدید دارد. از حاجی آباد كه به سوی شرق آن به حركت در می آیی پس از گذر از ۵ گیلومتر به بقعه ای به نام شیخ جابر انصاری می رسی. كه مكانی زیارتی، تفریحی است. در گذر از جاده به درختان گز و سرو بلندی به نام چاه ملا باقر بر می خوری كه مكان تفریحی است. در گذر جاده به گله داری ها می رسی و پس به سد های خاكی و زمین های وسیع بر می خوری كه برای پیاده روی مكانی مناسب است. سپس به دوراهی می رسی كه جاده ای به سوی حاجی طاهره می رود و جاده ی اصلی به سوی سد حاجی طاهره روان می شود. كه این سد همه ساله پر آب و جلوه ی زیبایی به دامن طبیعت داده است. بعد از گذر از سد در جاده ی خاكی به رزو می رسی. در ادامه ی جاده به روستای چاه زبر بر می خوری با مردمی مهمان نواز و صمیمی كه در ایام بارندگی رنگ سبز به خود گرفته است. این مناطق در اوان بارندگی محل مناسبی برای رشد «هَكال»، «دُل» و «اَغر» می باشد. همچنین محلی برای رشد گیاهان دارویی نیز هست. پس از گذر از چاه زبر به منطقه ی بسیار دل انگیز بن دشت می رسی. كه پسته های وحشی آن موسوم به «بنه» خاطره ای دل ربا و سبز را به خود در ایام عید به خود می دهد. در ۱۲ كیلومتری شرق حاجی آباد روستای حاجی طاهره یا به زبان محلی هاشتره قرار دارد. با مردمی مهمان نواز دل گرم. در شمال و پس از گذر از روستا مكان زیارتی به نام «امامزادگان آقا سید محمد حسین و آقا سید عبدالحسین (ع) بن یحیی بن ركن الدین بن حسن مثنی بن عبدالله بن امام حسن مجتبی (ع)» معروف به حاجی طاهر قرار دارد. كه همه ساله مكانی تفرجی برای مردم این اطراف در روز طبیعت و روز های دیگر سال است. پس از گذر از حاجی طاهره به سوی شمال بیابان زیادی قرار دارد و در جلوتر آن منطقه شیخی و بیشتر سیرو و رودخانه شُرشُر قرار دارد.

صنایع دستی در منطقه حاجی‌آباد

فرش بافی: در صنعت قالی بافی و گبه بافی نقش‌هایی كه زنان این منطقه مورد استفاده قرار می‌دهند شهرتی بسیار دارد، این صنعت از دیر باز به عناون عامل مهمی در كسب وكار و معیشت آنان نقش ارزنده‌ای ایفا نموده است. نقشه یا بقول معروف (هورهایی) كه زنان در قالی بافی و گبه بافی استفاده می‌كردند عبارت است از (لچك، سه شاهی، دوازده شاهی، كله اسبی، عربی، چهارچشم، اژدر، شاه نشین، دست پاك، لورودونی و …)اما متاسفانه به دلیل حاكم شدن زندگی ماشینی، این صنعت مهم به فراموشی رفته اما در این راستا جهت احیاء این امر مهم نیاز به كارگاه‌های خود اشتغالی در زمینه فرش بافی بود كه اولین جرقه آن توسط وزیر محترم كارو امور اجتماعی در اسفند ۱۳۷۵ در مركز دهستان ایزد خواست، شهرپیر، زده شد و كم‌كم امید به رشد بسیار و برگشت روحیه قالی بافی است. چون سخن از بافتن به میان آمد، اشاره‌ای به ساخت ظروفی برگ‌های خرما و چوب بادام كوهی به نام (گیره و گلت، تكل، سپ، گاله خورده) نمود كه صنعتگران ماهر در این خصوص نیز هنر نمایی كرده‌اند.